Động cơ điện 1 pha là loại động cơ mà dây quấn stato chỉ bao gồm 1 cuộn dây pha, còn nguồn cấp chính là 1 dây pha và 1 dây nguội, có thể có thêm tụ điện để làm lệch pha. Động cơ điện 1 pha được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như công nghiệp, nông nghiệp, quảng cáo, sinh hoạt,… vì có nhiều ưu điểm như thiết kế đơn giản, chi phí thấp, tiết kiệm điện năng, độ bền cao và dễ sửa chữa.
Phần tĩnh (stato)
Phần tĩnh của động cơ điện 1 pha gồm có các bộ phận sau:
- Vỏ máy: Là bộ phận bao bọc lõi sắt và dây quấn stato, được làm bằng nhôm hoặc gang, có chức năng bảo vệ máy khỏi các tác động bên ngoài như va chạm, bụi bẩn, nước,… Vỏ máy có thể là loại kín hoặc hở, tùy thuộc vào hệ thống làm mát sử dụng quạt thông gió đặt trong hay ngoài máy.
- Lõi sắt: Là bộ phận dẫn từ của máy, có hình dạng trụ rỗng, được ghép từ các lá thép kỹ thuật điện có độ dày 0.35 – 0.5mm, được dập theo hình vành khăn, có xẻ rãnh để đặt dây quấn và được sơn phủ kín trước khi khép lại.
- Dây quấn stato: Là bộ phận tạo ra từ trường xoay khi có dòng điện chạy qua, được làm bằng dây đồng hoặc sợi dây nhôm (loại dây email) và được đặt trong các rãnh của lõi sắt. Dây quấn stato chỉ có 1 cuộn dây pha, được kết nối với nguồn cấp 1 pha và tụ điện để làm lệch pha.
- Nắp máy: Là bộ phận che kín hai đầu của vỏ máy, được làm bằng vật liệu cùng loại với vỏ máy. Trong nắp máy có ổ đỡ (hay còn gọi là bạc) để đỡ trục quay của roto. Ổ đỡ có thể là loại trượt hoặc bi.
- Chân đế: Là bộ phận giữ chặt lõi sắt phía dưới và bắt chặt vào bệ máy. Chân đế có thể là loại liền hoặc rời.
- Chụp che quạt: Là bộ phận che kín quạt thông gió để tránh các vật thể lạ vào trong máy.
Phần quay (roto)
Phần quay của động cơ điện 1 pha gồm có các bộ phận sau:
- Lõi sắt: Là bộ phận dẫn từ của máy, có dạng hình trụ, được chế tạo bằng các lá thép kỹ thuật điện, được dập thành hình dĩa và ép chặt lại. Trên mặt của lõi sắt có các đường rãnh để đặt các thanh dẫn hoặc cuộn dây quấn.
- Dây quấn roto: Là bộ phận tạo ra dòng điện quay khi cắt từ trường của stato, được làm bằng dây đồng hoặc sợi dây nhôm (loại dây email) và được đặt trong các rãnh của lõi sắt. Dây quấn roto có thể là loại ngắn mạch (dùng cho động cơ không đồng bộ) hoặc loại có cuộn phụ (dùng cho động cơ đồng bộ).
- Trục máy: Là bộ phận nối với roto và truyền mô-men xoắn ra ngoài, được làm bằng thép chịu lực. Trục máy có thể có hình dạng tròn, vuông hoặc lục giác, tùy thuộc vào loại máy kết nối với động cơ.
- Quạt thông gió: Là bộ phận giúp làm mát máy khi hoạt động, được gắn vào trục máy ở phía sau của roto. Quạt thông gió có thể là loại tự do hoặc buộc.
Nguyên lý hoạt động của động cơ điện 1 pha
Nguyên lý hoạt động của động cơ điện 1 pha dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ. Khi có dòng điện chạy qua dây quấn stato, sẽ tạo ra từ trường xoay trong lõi sắt. Từ trường này cắt qua dây quấn roto, tạo ra dòng điện quay trong roto. Dòng điện quay này lại tạo ra từ trường quay trong roto. Hai từ trường quay của stato và roto tương tác với nhau, tạo ra mô-men xoắn làm quay roto và trục máy.
Tuy nhiên, để động cơ 1 pha có thể tự khởi động được, cần phải tạo ra từ trường xoay không đối xứng trong stato. Để làm được điều này, người ta sử dụng tụ điện để làm lệch pha giữa hai cuộn dây stato: cuộn dây chính (main winding) và cuộn dây phụ (auxiliary winding). Hai cuộn dây này được kết nối song song với nguồn cấp 1 pha, nhưng cuộn dây phụ có tụ điện nối tiếp để tạo ra góc lệch pha so với cuộn dây chính. Góc lệch pha này thường là 90° hoặc gần 90° để tạo ra từ trường xoay gần như là đồng bộ.
Để giảm thiểu công suất tiêu thụ của tụ điện khi máy đã chạy ổn định, người ta thường sử dụng công tắc ly tâm (centrifugal switch) để ngắt tụ điện khi roto đạt tốc độ gần như bằng tốc độ không tải. Khi máy ngừng hoạt động, công tắc ly tâm sẽ tự đóng lại để kết nối tụ điện cho lần khởi động tiếp theo.
Ứng dụng của động cơ điện
честные казино с быстрыми выплатами
бездепозитные бонусы казино
играть в лучшем казино на деньги
база казино с бездепозитным бонусом
онлайн казино России
casino oyunu
Động cơ điện 1 pha có nhiều ứng dụng trong các thiết bị và máy móc như:
- Máy bơm nước: Động cơ điện 1 pha được sử dụng để cấp nước cho các hộ gia đình, công trình xây dựng, nông nghiệp,… Máy bơm nước có thể là loại ly tâm, cánh gạt, bơm chìm, bơm hút chân không,… Một trong những thương hiệu máy bơm nước uy tín và chất lượng là Bơm Ebara, có nhiều mẫu mã và công suất phù hợp với nhu cầu của khách hàng.
- Máy nén khí: Động cơ điện 1 pha được sử dụng để nén khí cho các thiết bị khí nén như máy khoan, máy mài, máy vặn ốc,… Máy nén khí có thể là loại piston, trục vít, ly tâm,… Một số thương hiệu máy nén khí nổi tiếng là Hitachi, Puma, Fusheng,…
- Máy giặt: Động cơ điện 1 pha được sử dụng để quay trống giặt và vắt của máy giặt. Máy giặt có thể là loại cửa trên, cửa trước, hai ngăn,… Một số thương hiệu máy giặt hàng đầu là LG, Samsung, Panasonic,…
- Máy quạt: Động cơ điện 1 pha được sử dụng để quay cánh quạt của máy quạt. Máy quạt có thể là loại đứng, treo tường, trần,… Một số thương hiệu máy quạt phổ biến là Asia, Senko, KDK,…
- Máy may: Động cơ điện 1 pha được sử dụng để quay kim và chuyển động của máy may. Máy may có thể là loại gia đình, công nghiệp, chuyên dụng,… Một số thương hiệu máy may uy tín là Juki, Brother, Singer,…
Ngoài ra, động cơ điện 1 pha còn được ứng dụng trong nhiều thiết bị và máy móc khác như máy xay sinh tố, máy ép trái cây, máy hút bụi, máy sấy tóc,…